Graphite bôi trơn (than chì) là một chất bôi trơn rắn có cấu trúc tinh thể đặc biệt, được ứng dụng rộng rãi trong công nghiệp nhờ khả năng giảm ma sát hiệu quả, chịu nhiệt độ và tải trọng cao mà không phụ thuộc vào dầu hay mỡ thông thường.
Đặc điểm cấu tạo và tính chất
Graphite có cấu trúc tinh thể dạng lớp, mỗi lớp gồm các nguyên tử carbon liên kết mạnh mẽ với nhau bằng liên kết cộng hóa trị. Các lớp xếp chồng lên nhau thông qua liên kết yếu Van der Waals, cho phép các lớp này có thể trượt dễ dàng trên nhau, tạo ra khả năng bôi trơn xuất sắc.
Các đặc tính nổi bật của graphite bôi trơn
- Chịu nhiệt độ cao: Graphite chịu được nhiệt độ lên tới khoảng 450°C hoặc cao hơn trong môi trường không khí, đặc biệt phù hợp cho các ứng dụng trong lò quay, khuôn đúc kim loại và các thiết bị công nghiệp hoạt động ở nhiệt độ cao.
- Kháng hóa chất tốt: Graphite có khả năng kháng hầu hết các hóa chất công nghiệp, thích hợp cho các ứng dụng trong môi trường hóa chất, xi măng, luyện kim.
- Không gây bẩn và ít bám bụi: Graphite ở dạng khô, không gây ô nhiễm, ít bám bụi nên đặc biệt thích hợp sử dụng trong các lĩnh vực đòi hỏi sạch sẽ như sản xuất thực phẩm, dược phẩm, và dệt may.
- Chịu tải trọng lớn và ổn định: Graphite có thể chịu được các điều kiện tải trọng lớn, liên tục mà không bị suy giảm đặc tính bôi trơn, giúp kéo dài tuổi thọ máy móc và thiết bị.
Các dạng graphite bôi trơn thường gặp
- Graphite dạng bột: Thường dùng trực tiếp bằng cách rắc hoặc phủ lên các bề mặt ma sát, hoặc trộn vào các chất liệu khác để tăng cường khả năng bôi trơn.
- Graphite dạng mỡ: Kết hợp graphite với dầu hoặc các chất làm đặc khác, tạo thành mỡ graphite chịu nhiệt và chịu tải cao, thường được dùng cho bánh răng hở, ổ bi, ổ trượt và các cơ cấu công nghiệp nặng.
- Graphite dạng nhũ tương (dispersion): Graphite được phân tán trong nước hoặc dầu, tạo ra dung dịch có thể dễ dàng phun hoặc bôi lên các bề mặt cần bôi trơn đồng đều, đặc biệt phổ biến trong công nghiệp đúc khuôn và ép nhiệt.
- Graphite dạng rắn (khối, que): Graphite dạng khối được sử dụng trực tiếp làm chất bôi trơn tự tiêu hao trong các ứng dụng chịu nhiệt độ cao và tải nặng như các vòng bi, con lăn và đường ray trượt trong lò nung, máy sấy căng, hoặc các thiết bị công nghiệp có môi trường vận hành khắc nghiệt.
Graphite bôi trơn đã trở thành giải pháp bôi trơn công nghiệp được tin dùng rộng rãi nhờ những đặc tính vượt trội, khả năng làm việc ổn định và hiệu quả trong các điều kiện khắc nghiệt nhất của sản xuất hiện đại.